سیستم‌های جایگزین GPS (سیستم‌های ناوبری ماهواره‌ای جایگزین)
سعید حیدری – GPS (Global Positioning System)، سیستم ناوبری ماهواره‌ای امریکایی است که به طور گسترده در سراسر جهان استفاده می‌شود. با این حال، به دلیل نیاز به خودکفایی فناوری، امنیت ملی و قابلیت اطمینان بیشتر، بسیاری از کشورها سیستم‌های جایگزین یا تکمیلی برای GPS توسعه داده‌اند.
در ادامه به معروف‌ترین سیستم‌های جایگزین یا رقیب GPS می‌پردازیم:
1. GLONASS – روسیه
نام کامل:
Global Navigation Satellite System
شروع عملیات:
– اولین ماهواره: 1982
– پوشش جهانی: 2011
مشخصات:
– تعداد ماهواره: حداقل 24 عدد در مدار
– ارتفاع: حدود 19,100 کیلومتر
– دوره کاری: 65 ساعت
ویژگی‌ها:
– پوشش بهتر در عرض‌های جغرافیایی بالا (مثل روسیه)
– استفاده از فرکانس‌های متفاوت با GPS
– استفاده در نظامی و غیرنظامی
کاربرد:
– گوشی‌های هوشمند (بسیاری از گوشی‌های اندرویدی)
– دستگاه‌های GPS روسی و کشورهای همسایه
– سیستم‌های ناوبری نظامی روسیه
🇨🇳 2. BeiDou / BDS – چین
نام کامل:
BeiDou Navigation Satellite System (BDS)
شروع عملیات:
– مرحله اول: 2000
– مرحله جهانی (BDS-3): 2020
مشخصات:
– تعداد ماهواره: 35 عدد (شامل مدارهای GEO، IGSO و MEO)
– ارتفاع: 35,786 کیلومتر (GEO) و 21,500 کیلومتر (MEO)
ویژگی‌ها:
– خدمات محلی از سال 2000
– خدمات جهانی از سال 2020
– امکان ارسال پیام کوتاه بدون نیاز به شبکه موبایل
کاربرد:
– تمامی گوشی‌های چینی (مانند Huawei، Xiaomi)
– دستگاه‌های داخلی و صادراتی چین
– برنامه‌های نظامی و عمرانی
🇪🇺 3. Galileo – اتحادیه اروپا
نام کامل:
Galileo Global Navigation Satellite System
شروع عملیات:
– آزمایشی: 2016
– فعالیت کامل: در حال توسعه (تا 2025)
مشخصات:
– تعداد ماهواره: 26 عدد (از 30 عدد برنامه‌ریزی شده)
– ارتفاع: 23,222 کیلومتر
ویژگی‌ها:
– دقت بالا (بهتر از GPS در شرایط خاص)
– خدمات عمومی و نظامی جداگانه
– مستقل از سیستم‌های آمریکا و روسیه
کاربرد:
– گوشی‌های هوشمند اروپایی و جهانی
– خودروهای هوشمند و حمل‌ونقل عمومی
– برنامه‌های علمی و تحقیقاتی
🇮🇳 4. NavIC – هند
نام کامل:
Navigation with Indian Constellation
شروع عملیات:
– اتمام شبکه: 2016
مشخصات:
– تعداد ماهواره: 7 عدد (3 GEO و 4 IGSO)
– منطقه پوشش: فقط هند و 1500 کیلومتر اضافی در اطراف
ویژگی‌ها:
– تمرکز بر پوشش منطقه‌ای
– دقت بالا در منطقه جنوب آسیا
– استفاده در برنامه‌های نظامی و داخلی
کاربرد:
– دستگاه‌های داخلی هندی
– برنامه‌های نظامی و زیرساختی
– تلفن‌های همراه با پشتیبانی NavIC
🇯🇵 5. QZSS – ژاپن (سیستم تکمیلی GPS)
نام کامل:
Quasi-Zenith Satellite System
شروع عملیات:
– مرحله اول: 2018
– مرحله کامل: 2023
مشخصات:
– تعداد ماهواره: 4 عدد (در حال توسعه به 7 عدد)
– نوع مدار: Quasi-Zenith (مداری که بیشتر بالای ژاپن است)
ویژگی‌ها:
– سیستم تکمیلی برای GPS
– بهبود دقت موقعیت‌یابی در شهرهای بزرگ و مناطق کوهستانی
– استفاده در خودروهای خودران و نقشه‌برداری دقیق
کاربرد:
– خودروهای هوشمند ژاپنی
– دستگاه‌های ناوبری شهری
– برنامه‌های نظامی و تجاری
🇮🇷 6. سیستم ناوبری ماهواره‌ای ایران (در دست توسعه)
وضعیت:
– در مرحله توسعه توسط وزارت دفاع و سازمان فضایی ایران
اهداف:
– رسیدن به خودکفایی در حوزه موقعیت‌یابی
– کاهش وابستگی به سیستم‌های خارجی
– استفاده در برنامه‌های دفاعی و عمرانی
چالش‌ها:
– محدودیت فناوری و دسترسی به قطعات
– فشارهای بین‌المللی و تحریم
